رونمایی از نخستین روبات انسان نمای ایرانی

 

نخستین روبات انسان نمای ایرانی به نام "سرنا 2" در حاشیه مراسم بزرگداشت روز صنعت ومعدن در سالن اجلاس سران  رونمایی شد.

این روبات پس از چندین ماه تلاش مستمر متخصصان ایرانی با استفاده از آخرین فناوری های روز روباتیک در اندازه و وزن مشابه انسان طراحی و ساخته شده است.

سرنا 2 قادر است همانند انسان اما با سرعتی آهسته تر و با ترکیبی از حرکات دست، سر و پا گام بردارد.

قد این روبات انسان نمای ایرانی 145 سانتی متر و وزن آن 45 کیلوگرم است و دوربین، میکروفن و اسپیکر از جمله تجهیزات جانبی آن است .

گروه مرکز وسایل نقلیه پیشرفته دانشگاه تهران هم اکنون مراحل اولیه توسعه بینایی و صدا، ارتقای سطح هوشمندی تقلید رفتارهای انسانی و افزایش سرعت گام برداشتن این روبات انسان نما را آغاز کرده است که پس از تکمیل در نسل های بعدی سرنا ارائه خواهد شد.

گروه سرنا با بیش از 20 نفر از کارشناسان و مهندسان زبده روباتیک در بخش های طراحی، ساخت، نرم افزار، کنترل و بهینه سازی در  یک سال گذشته به صورت شبانه روزی مشغول فعالیت بوده است .

سرنا 2 محصول بیش از 10 هزار نفر ساعت کار فشرده است  

برای مطالعه ی گفتگوی دکتر سعید شیری استادیار دانشگاه صنعتی امیرکبیر و عضو کمیته ملی روبوکاپ ایران درباره روباتهای انسان نما به ادامه ی مطلب مراجعه کنید.

 

گفتگو با دکتر سعید شیری استادیار دانشگاه صنعتی امیرکبیر و عضو کمیته ملی روبوکاپ ایراندرباره روباتهای انسان نما

روبات انسان نما یا ماشین اسباب بازی‌

با توجه به این که دانش روباتیک پیشرفته در علوم فراصنعتی یا ‌های‌تک1‌ ‌می‌گنجد، بی گمان ساخت چنین دستگاهی موجب خوشحالی و غرور ما خواهد شد، اما از سویی، برخی از کارشناسان انتقاداتی نسبت به چنین ادعایی داشتهاند. از این رو برآن شدیم تا در این زمینه و برای کسب اطلاعات بیشتر، با یکی از دست اندرکاران و کارشناسان صنعت روباتیک کشور گفتگو کنیم.

روبات هیومنوید به چه روباتی گفته می شود؟

روبات هیومنوید2‌ ‌یا انسان نما همان طور که از اسمش پیداست به روبات خودکاری گفته می شود که ظاهری شبیه انسان داشته باشد. یعنی دارای سر، دو بازو و دو پا باشد. البته ممکن است برخی از آنها دارای صورت، چشم و دهان، انگشتان و سایر اعضای مشابه انسان نیز باشند. این روبات دارای سنسورها و الگوریتم‌های پیچیده ای است که باعث می شود روبات بتواند غیر از تقلید ظاهری از انسان، توانائی هایی مثل دیدن، شنیدن، یادگیری از محیط و همچنین دیگر توانایی های ذهنی انسان را نیز تقلید کند.

چه چیزی روبات انسان نما را از دیگر روبات ها متمایز می کند؟

یکی از ویژگی های مهم روبات انسان نما راه رفتن روی دو پا است. حفظ تعادل روبات روی دو پا، کار سختی است که باعث می شود تا کنترل روبات نسبت به روباتی که روی دو چرخ حرکت می کند، بسیار مشکل شود. از طرفی، حرکت بر روی دوپا قابلیت های زیادی نظیر بالا رفتن از پله ها و حرکت در محیط هایی که مخصوص آدمی ساخته شده اند را به روبات می‌دهد که در روبات‌های دیگر، مثلا روبات های چرخدار، وجود ندارد. ‌ ‌

راه رفتن روبات چقدر سخت است؟

می‌توانم بگویم که مجبور کردن روبات به راه‌رفتن کار بسیار سختی است. این مساله هم از نظر استاتیکی و هم از نظر دینامیکی کار مشکلی است. یعنی روبات باید هم بتواند سرپا بایستد بدون این که تعادلش به هم بخورد و هم این که هنگام راه رفتن تعادلش به هم نخورد.

اهمیت روبات های انسان نما در چیست؟

به نظر می رسد که جامعه آینده، یعنی 20-30 سال دیگر، تاثیر زیادی از چنین روبات‌هایی بپذیرد و نقش مهمی در بخش های مختلف جامعه به این روبات ها داده شود.

از طرف دیگر ساختن روباتی که شبیه به انسان باشد، برای محققین بسیار جالب بوده و به علت این که برای ساختن یک روبات انسان نما مجبور به استفاده از علوم مختلفی نظیر مکانیک، الکترونیک، برنامه نویسی هوشمند، ارتباط انسان و ماشین، بینایی ماشین3، کنترل، علوم شناختی4، زبان شناسی و غیره است چنین مساله ای ذاتا یک مساله سخت به شمار می رود و تلاش زیادی برای حل کردن آن نیز انجام می شود.

تحقیقات در این زمینه از کی شروع شده است؟

تحقیقات در این زمینه هم در صنعت و هم در دانشگاه‌ها انجام می شود. ژاپنی‌ها در دهه 70 میلادی اولین روبات های انسان نما را ساختند که می توانست به زبان ژاپنی مکالمه کند و برخی حالت های چهره انسان را تقلید کند. در دهه 80 اولین روبات هایی که روی دو پا راه می رفتند، معرفی شدند و در اواخر دهه 90 شرکت هوندا با معرفی روبات های دوپای خود انقلابی در زمینه روبات های انسان نما به وجود آورد که باعث شد در ده سال گذشته این رشته از تحقیقات به سرعت در تمامی جهان گسترش یاید. ‌ ‌

با پیشرفت صنایع مختلفی همچون ساخت موتورهای کوچک و قوی و در عین حال کم مصرف، ساخت پردازنده های قوی و کوچک، باتری‌های با دوام، سنسورهای کوچک و حساس، و به وجود آمدن شبیه سازی های کامپیوتری، بسیاری از جنبه‌های مشکل ساخت روبات انسان نما برطرف شده و اکنون می‌توان با کمتر از 1000 دلار روبات آماده ای خرید که قادر به راه رفتن روی دو پا باشد.

ارتباط انسان و روبات انسان نما چگونه است؟

این زمینه نیز از بحث های تحقیقاتی مهمی است که امروزه در دانشگاه های مطرح جهان در حال انجام است. معمولا یک روبات انسان نما به سنسورها و پردازشگرهای پیچیده ای مجهز است که از آنها برای درک محیط اطرافش استفاده می‌کند. مثلا با استفاده از یک یا دو دوربین و الگوریتم‌های پردازشی هوشمندانه می تواند انسان‌ها و یا اشخاص را در محیط تشخیص دهد. به سمت اشیا تشخیص داده شده حرکت کرده و آنها را با دست گرفته و جابه جا کند و یا این که انسان ها را در محیط دنبال کند. همچنین با در اختیار داشتن سیستم‌های شناسایی صوت و پردازش گفتار پیشرفته می تواند با انسان ها گفتگو کند، نسبت به داده ها شناخت داشته باشد و به طور احساسی بسته به موضوع پاسخ مناسب را بدهد. ‌ ‌

چندی پیش در اخبار شاهد معرفی نخستین روبات انسان نمای ایران در جشنواره خلاقیت و نوآوری در عرصه صنعت و معدن بودیم، این روبات چه ویژگی‌هایی دارد؟

متاسفانه رسانه ها در انعکاس این خبر تعجیل کرده و بدون تحقیق ، خبر نادرستی را اعلام نمودند که تاثیر بسیار بدی در جامعه علمی داخل و خارج از کشور داشت.

اولین مشکل این خبر در این نکته بود که این روبات نمی توانست اولین روبات انسان نمای ایران باشد؛ زیرا سال ها قبل دانشجویان کرمانی روباتی ساختند که روی دو پا حرکت می کرد و همچنین چندین سال است که انواع روبات های انسان نمایی که توسط پژوهشگرانی از اصفهان، تهران، کرمان، قزوین و سایر شهرستان ها ساخته می شوند، در مسابقات داخلی و خارجی شرکت می کنند. از این رو این خبر بسیار ناشیانه و خالی از حقیقت بوده است.

مشکل دوم این خبر ، این بود که روبات معرفی شده با هیچ یک از معیارهای گفته نشده نمی تواند یک روبات انسان نما باشد. این روبات نه تنها قادر به راه رفتن نیست، بلکه با یک مکانیزم ابتدایی روی دو چرخ حرکت می کند که بیشتر شبیه به ماشین های اسباب بازی است تا روبات! علاوه بر آن فاقد هر گونه سنسور پیشرفته برای درک محیط بوده و قادر به مکالمه و برقراری ارتباط با انسان نیز نیست. به ظاهر این روبات فقط می تواند مثل یک ضبط صوت پیام‌های از پیش ضبط شده ای را پخش کند. متاسفانه بزرگ نمایی چنین مسایلی و معرفی آن به عنوان یک اثر و دست آورد ملی، لطمه شدیدی به اعتبار علمی ما وارد می آورد و نشانگر مسوولیت سنگین رسانه ها در انعکاس صحیح اخبار علمی است.

در پایان موقعیت ایران در ساخت روبات های انسان‌نما را چگونه ارزیابی می کنید؟

متاسفانه به رغم پیشرفت زیادی که در ساخت انواع مختلف روبات های متحرک در کشور به وجود آمده، در ایران تحقیقات روی روبات های انسان نما بسیار جدید بوده و محدود به برخی از دانشگاه‌ها می‌شود. همان طور که گفته شد، تحقیقات لازم برای ساخت این روبات ها شامل جنبه های مختلفی از علوم می شود که سازماندهی آن وقت و هزینه زیادی را طلب می کند. بدیهی است برای رسیدن به وضع مطلوب باید سرمایه گذاری بیشتری دراین زمینه به‌عمل آید.

پی نوشت ها

HiTech. 1‌

 Humanoid. 2‌

Machine Vision. 3‌

 Cognitive Science. 4
منبع:جام جم آنلاین