آموزش کار با ترمینال در اوبونتو-قسمت اول

با توجه به تجربه ی شخصی تصمیم گرفتم  آموزش کار با اوبونتو مخصوصا قسمت ترمینال رو در یک صفحه ی جدا قرار بدم.اینجوری هم صفحه دائمی هست و مثل صفحه ی اصلی وبلاگ پایین نمیره،هم دسترسی راحت تر و مستقیمه.

هر مشکلی داشتین توی قسمت نظرات یا از طریق ایمیل [e-mail] مطرح کنید.

توجه ویژه ی من به بخش ترمینال به این خاطر بوده که معمولا وقتی به عنوان یه تازه کار از کسی یا سایتی در خواست کمک میکنین با دستورات مربوط به ترمینال راهنمایی میکنن و فراموش میکنن که ترمینال برای افراد تازه وارد ممکنه یه چیز ترسناک و ناشناخته باشه.
پس بیایم این ترسو بشکنیم و یاد بگیریم از ترمینال برای راحت کردن کارهامون استفاده کنیم:

قسمت اول - آشنایی

ترمینال(Terminal)،که به آن "خط دستور"(Command-line) یا "Bash" هم میگن یادگار دوران اوج استفاده از DOS است.در دوره ی  جا افتادن ویندوز این قسمت تقریبا از یاد رفت ولی هنوز هم در لینوکس و زیرمجموعه های آن به شدت کاربرد دارد و جا افتاده است.
اما چرا ترمینال محبوب است؟ به علت اینکه در اکثر موارد قدرت و کارایی بسیار زیادی دارد. کارهای زیادی را در مدت خیلی کوتاه تری در ترمینال میتوان انجام داد(نسبت به GUI).کامپیوتر هر استاد وشخص حرفه ای (که از لینوکس استفاده میکند)را که نگاه کنید با حجم عظیمی از فایلهای bash_aliases. روبرو خواهید شد که به آنها اجازه میدهد کارهای خیلی پیچیده ای را تنها با فشار چند کلید انجام دهند.البته فعلا خیلی زود است و قصد ما فقط آشنایی با ترمینال است.
در اوبونتو ورژن 9.4.1 (Jaunty Jackalope) ترمینال را میتوان از قسمت Application شاخه ی Accessories پیدا کرد.به طور کلی در لینوکس در قسمت Accessories یا System tools میتوان به ترمینال دسترسی داشت.
با باز کردن ترمینال صفحه ای مشابه صفحه ی زیر خواهید داشت:

حالا این اطلاعات چه معنی دارد؟
قسمت قبل از @  نام کاربری(Username) شماست.مال من amir است.
قسمت بعد از @ و قبل از :  نام دستگاه شماست.مال من Desktop است.
آخرین  و تا حدی مهم ترین قسمت بعد از : و قبل از $ است.این قسمت دایرکتوری فعال(Working Directory) یا به عبارت دیگر دایرکتوری که شما در آن قرار دارید است.
پس من الان در دایرکتوری ~ قرار دارم که نام دیگری برای دایرکتوری خانه (Home Directory) محسوب میشود.یعنی در واقع من در دایرکتوری home/amir/ قرار دارم.سعی کنید این مورد را به خاطر بسپارید.
علامت $ به معنی این است که من یک کاربر هستم.اگر در ترمینال ریشه(Root terminal) باشید این علامت به صورت # خواهد بود.(Root یا ریشه کاربر ارشد با بالاترین سطح دسترسی به تمام قسمت ها است)
پس تا اینجا مشخص شد که من amir در حال کار با سیستمی به نام Desktop و در دایرکتوری خانه هستم.
حالا چطور با این ترمینال کار کنیم؟واقعا ساده است! من قبلا یک دایرکتوری در home/amir/ به نام test درست کرده ام.برای رفتن به آن باید از دستور cd (تعویض دایرکتوری=Change Directory) استفاده کرد.
به جای توضیح بهتر است به صورت تصویری ببینیم:

خب همانطور که میبینید تغییر کوچکی ایجاد شد:قسمت آدرس اکنون test/~ را نشان میدهد.این همان دایرکتوری فعال است.به دایرکتوری test در داخل ~ رفتیم و خط دستور آنرا نشان میدهد تا فراموش نکنیم و بدانیم که کجا هستیم.
حالا اگر بخواهیم ببینیم در این دایرکتوری چه فایل ها و زیردایرکتوری هایی وجود دارد چکار کنیم؟ از دستور ls (لیست=list) استفاده میکنیم:

پس مشخص شد که دستور ls  محتویات دایرکتوری فعال را نشان میدهد.
حالا اگر بخواهیم بفهمیم در چه دایرکتوری قرار داریم چکار باید بکنیم؟ قبلا توضیح دادیم که در قسمت آدرس هست ولی راه دیگری هم وجود دارد،استفاده از دستور pwd (دایرکتوری فعال را نشان بده=Print Working Directory).ببینید:

 

جالب بود،نه؟اما...آیا قسمت آدرس چیزی متفاوت از آدرسی که pwd به ما داد را نشان میدهد؟ فراموش نکنید که گفتیم ~ نام دیگری برای home/ است.پس این دو با هم تفاوت ندارند.در هر قسمت از سیستم و در هر دایرکتوری که باشید cd کردن (به جای تغییر دایرکتوری میگوییم cd کردن) به ~  شما را به دایرکتوری خانه یا همان home/ میبرد.این نکته هنگامی که در دایرکتوری های مختلف گم شده اید به درد میخورد.مثلا:

خب،من الان کجا هستم؟! نمیدانم! چطور به دایرکتوری خانه برگردم؟ ممکن است با توضیحات قبلی حدس زده باشید ولی به هر حال باز هم نشان میدهیم:

همانطور که حدس میزدیم و دیدیم به دایرکتوری خانه برگشتیم.پس برای مشخص کردن آدرسی که میخواهیم به آن برویم دو راه وجود دارد:۱.از دایرکتوری های مرتبط ۲.به صورت مستقیم (گیچ کننده است؟!) توضیح میدهم!
موقعی که به test/ رفتیم(cd کردیم) را به یاد دارید؟ آن حالت از طریق دایرکتوری های مرتبط بود.چون test/ یک دایرکتوری در دایرکتوری فعال من بود.وقتی هم که به usr/bin/ رفتم که خارج از دایرکتوری خانه بود از آدرس مستقیم استفاده کردم.به / در اول این آدرس دقت کنید،این کاراکتر به ترمینال میگوید که در دایرکتوری ریشه(Root) به دنبال این آدرس بگردد(نه دایرکتوری خانه)،یعنی مرتبط نیست.(دایرکتوری Root را با کاربر Root که کاربر ارشد است اشتباه نکنید).ببینیم:

دایرکتوری که مشاهده میکنید فایل سیستم (Filesystem) پایه ی  شماست.آدرس تمام دایرکتوری های دیگری که در محیط لینوکس از آن استفاده میکنید با این آدرس مرتبط است.به دایرکتوری خانه بر میگردیم،واقعا لازم است که توضیح بدم چگونه این کار را بکنیم؟!
نکته ی دیگری که میخواهم در این قسمت بیان کنم مربوط به دستورات ".." و "." است.دستور ".." شما را دقیقا  به یک دایرکتوری بالاتر میبرد.

همانطور که دیده شد من از دایرکتوری test به یک دایرکتوری بالاتر(در این مثال دایرکتوری خانه) رفتم.این دستور مثل زدن دکمه ی UP در ویندوز است.در سطح بالاترمیشود از این دستور برای وقتی که شما در یک دایرکتوری قرار دارید و میخواهید به دایرکتوری دیگری  با همان دایرکتوری بالاتر بروید استفاده کنید.مثلا:

با این کار از home/amir/test به home/amir/test2 رفتیم.از این روابط همچنین میتوان مفاهیم دایرکتوری های مرتبط را فهمید: test/~ با test2/~ مرتبط است.
آخرین دستور "." است.این دستور به دایرکتوری که در آن هستید(دایرکتوری فعال) اشاره میکند.خب این دستور وقتی که ما در دایرکتوری فعال هستیم به چه دردی میخورد؟! وقتی بخواهید یک فایل اجرایی را باز کنید نیازدارید آدرس کامل آن را بنویسید،یا اینکه در usr/bin/ یا usr/sbin/ یا یکسری از آدرس هایی که به طور پیش فرض در نظر گرفته شده دنبال آن بگردید.با اضافه کردن یک /. به نام فایل آدرس کامل و مستقیم آن را نوشته اید.
فقط این موضوع را با فایل ها و پوشه هایی که یک نقطه جلوی اسم آنها قرار دارد( مثلا bash_aliases. ) مخفی هستند و در دستور ساده ی ls نمایش داده نمیشوند(باید از دستور ls -a استفاده کرد) اشتباه نکنید.

پایان قسمت اول